АҚШ Давлат департаменти эълон қилган ҳисоботга кўра, дунё бўйлаб инсон ҳуқуқлари аҳволи ёмонлашмоқда.
АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен 30 март куни бўлиб ўтган брифингда бу мамлакатларда «инсон ҳуқуқлари соҳасидаги тенденциялар йўналиши нотўғри кетяпти», деди.
Блинкен бу мавзуда дунё бўйлаб қарийб 200 давлатдаги инсон ҳуқуқлари бўйича ўтган йилги аҳвол юзасидан тайёрланган ҳисобот эълон қилиши муносабати билан сўзлади.
«2020 йилда жуда кўп одамлар шафқатсиз шароитларда азоб чекишда давом этган», деб ёзди Блинкен ҳисобот муқаддимасида.
Ҳисоботда Россия ҳам тилга олиниб, шу йили бошида Россияга қайтгач қамалган Навальнийга қарши асабни фалажловчи модда қўлланганига тўхтаб ўтилди.
Ҳисоботда Беларусь «авторитар давлат» сифатида таърифланди. Хитой ҳам кескин танқид қилинди. Хусусан, мамлакат ҳукуматининг Шинжондаги уйғурлар ва бошқа озчилик мусулмонларга муносабати «геноцид ва инсониятга қарши жиноят» деб таърифланди.
Қуйида Озодлик ҳисоботнинг Ўзбекистонга доир қисмидан асосий нуқталарни жамлади.
Ўзбошимча қотилликлар
Ҳукумат ёки унинг агентлари ўзбошимчалик билан ёки қонунга хилоф равишда қотилликлар содир этганлиги ҳақида хабарлар бор. Январь ойида бир киши Қашқардарё вилояти Чироқчи тумани Ички ишлар бўлимида ушлаб турилганда калтакланиш натижасида вафот этган, бу ишга алоқадор икки милиция ходими 21 сентябрь куни тўрт йилдан тўққиз йилгача озодликдан маҳрум этилди, Ички ишлар бўлими бошлиғининг биринчи ўринбосари истеъфога чиқди.
30 май куни ОАВ ўғриликда айбланган Алижон Абдукаримов Андижон ички ишлар ходимлари томонидан 29 май куни ҳибсга олиш пайтида жиддий жароҳат олганини хабар қилди. Айтилишича, ички ишлар бўлимида калтакланганидан сўнг, Абдукаримов касалхонага ётқизилган ва 11 июнь куни вафот этган. Бош прокуратура унинг иши бўйича тергов бошлаган, натижада 13 июнь куни олти нафар ички ишлар ходими ҳибсга олинган. Кейинчалик прокуратура уларга қарши айблов эълон қилди ва яна 19 нафар ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ходим интизомий жавобгарликка тортилди. 27 ноябрь куни Жиноят ишлари бўйича Андижон вилоят суди олти милиция ходимини бир йилдан ўн йилгача озодликдан маҳрум қилди.
Қийноқлар ва бошқа ноинсоний муомала
Йил давомида БМТнинг Қийноқларга қарши қўмитаси шундай хулоса берди “Қийноқ ва номақбул муносабат давлат ҳуқуқ тартибот, тергов органлари, қамоқхоналар расмийлари розилиги ва ундови билан жиноят ишлари тергов жараёнлари учун маълумот олиш ёки иқрор қилдириш учун мунтазам равишда амалга оширилади”.
2019 йил сентябрь ойида Хоразмда маҳаллий расмийлар блогер Нафосат “Шабнам” Оллашкуровани Фейсбукда маҳаллий ҳукуматдаги коррупцияни, шу жумладан, уйлар ноқонуний бузилаётгани ҳақида ёзгани учун ҳибсга олди. Оллашкурова 10 кун қамоқда ўтиргач, Урганч туман фуқаролик ишлари бўйича суди расмийларга уни Хоразм вилояти психиатрия марказига олти ой давомида ўз хоҳишига кўра текшириш ва даволаш учун жойлаштиришни буюрди. Оллашкурова 2019 йил 28 декабрда вилоят психиатрия марказидан чиқарилди. Январь ойи ўрталарида у таъқиблар давом этаётгани, расмийлар унинг уйига келгани ва оила аъзоларига руҳий касал деб таснифлангани боис, огоҳлантиришсиз олиб бориб қамаб қўйишлари мумкинлигини айтганини хабар қилди. Хавфсизлигидан қўрққан Оллашкурова 18 январь куни мамлакатдан қочиб кетган ва бошқа мамлакатдан сиёсий бошпана сўраган.
“Forbes” ва бошқа оммавий ахборот воситалари ёзишича, Навоий вилоятидаги 11-сонли колонияда сақланаётган маҳбус Фарруҳ Хидиров 27 июнь куни устидан қайноқ сув қуйилгани ва калтакланганидан сўнг вафот этган. Ҳуқуқ ҳимоячилари сўзларига кўра, ўлимидан бир неча кун олдин Хидиров уйига қўнғироқ қилиб, жазони ижро этиш колонияси ходимлари ундан пул талаб қилаётганини айтган. Расмийлар унга пул ўтказиш учун банкдаги ҳисоб маълумотларини берган. Пулни ололмагач, уни қийноққа солишди, дейди ҳуқуқ ҳимоячилари. Хидиров саккиз кун касалхонада ётиб, сўнг вафот этди. “Эзгулик” нодавлат ташкилоти (ННТ) унинг иши тўғрисидаги ҳисоботни эълон қилгандан сўнг, Ички ишлар вазирлигининг Қамоқхоналар бош бошқармаси маҳаллий интернет-нашрларда раддия эълон қилди. Хабарда айтилишича, “жасад прокуратура томонидан текширилган, тан жароҳати аниқланмаган ва воқеа юзасидан тегишли экспертиза тайинланган. Видеода кўринган қизариш кадавр доғи бўлиб, танага зарар етказиш билан ҳеч қандай алоқаси йўқ”.
Июнь ойида Сурхондарё вилоятида яшовчи одам оммавий ахборот воситаларига “Миллий гвардия ходимлари ниқоб киймаганим учун мени бўғди”, деб айтган. Маълум бўлишича, улар унинг уйи яқинига келиб, уни тиббий ниқобсиз юрганини суратга олганликларини айтишади. Айтилишича, улардан бири уни бўғиб, мажбуран автомашинага ўтқазишга уринган.
Қамоқ ва ҳибсхоналардаги аҳвол
Озиқ-овқат танқислиги, маҳбусларнинг ҳаддан ташқари кўплиги, жисмоний зўравонлик, санитария шароитлари ва тиббий ёрдамнинг етарли эмаслиги сабабли қамоқхоналардаги шароит оғир ва ҳаёт учун хавфли бўлган.
Бир ҳуқуқ ҳимоячисининг хабар беришича, қамоқхона маъмурлари маҳбусларга, кўпинча диний айбловлар билан судланганларга янги жиноятлар, масалан, жиноий гуруҳлар ташкил этиш ёки тақиқланган ташкилотларга алоқадорлик каби айбловларни давом эттирмоқда. Бундай айбловлар эса қамоқ муддатини атай узайтириш учун асос бўлади.
Расмийлар барча маҳбусларга рўза тутишни тақиқлаб қўйган. Гарчи баъзи қамоқхоналар кутубхоналарида Қуръон ва Инжил нусхалари бўлса‑да, диний сабабга кўра қамалганлар оила аъзолари уларга диний материалларни ўқишга рухсат бермаганидан шикоят қилишда давом этди.
Конституция куни муносабати билан ҳукумат 7 декабрь куни 104 маҳбусни, шу жумладан, 21 диний маҳбусни озод қилди, шу билан 2016 йилдан бери озод қилинган диний маҳбуслар сони 1710 кишига етди.
Суд мустақиллиги
БМТнинг Судьялар ва адвокатлар мустақиллиги бўйича махсус маърузачиси Диего Гарция-Саян 2019 йил сентябрь ойида Ўзбекистонга ташрифидан сўнг, 2019 йилда Судьялар олий кенгашининг ташкил этилиши, оқлов ҳукмларининг кўпайгани ва жамоатчиликнинг суд жараёнларида иштирок этиши яхшиланганини мамлакатда суд ҳокимияти мустақиллигини таъминлашга қаратилган асосий қадамлар сифатида тилга олди. Унинг июнь ойида эълон қилинган расмий ҳисоботида коррупция ҳамон долзарб бўлиб қолаётгани ва бир қатор аралашувлар суд ҳокимиятининг бошқа ҳокимият тармоқларидан мустақиллигини бузаётгани таъкидланган.
Сиёсий маҳкумлар
Август ойида ҳукумат тўрт таниқли маҳбусни озод қилди. Улардан учтасини (Рустам Абдуманнопов, Искандар Худайберганов ва Акром Маликов) Тошкентдаги “Эзгулик” инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ташкилоти ва бошқа маҳаллий ҳуқуқ ҳимоячилари мамлакатдаги охирги учта сиёсий маҳбус деб ҳисоблаган. Озод қилинганларнинг тўртинчиси таниқли диний маҳбус Руҳиддин Фахруддинов эди. Яна қанча диний маҳбуслар ҳибсда қолаётгани номаълум.
Ўтган йиллар давомида ҳукумат тинч сиёсий диссидентларни нишонга олган ва уларни террорчи ва экстремист ҳаракатларга ёки ҳукумат диний фундаменталист деб ҳисоблайдиган ташкилотларга алоқадорликда айблаган. ННТ вакиллари ҳибсда қолган бундай шахсларнинг сонини мустақил равишда текшириб бўлмаслигини айтишади. Йил давомида бундай турдаги ҳибсга олишлар ҳақида хабарлар чиқмади.
Баъзи собиқ сиёсий маҳбусларнинг таъкидлашича, улар ҳанузгача жиноятчи ҳисобланади, чунки ҳукумат уларни тўлиқ оқламаган.
Шахсий ҳаёт ва хусусий мулк дахлсизлиги
Ҳукуматнинг шаҳарларни янгилаш кампанияси сабабли Тошкент ва бошқа вилоятлардаги совет давридан қолган эски кўп қаватли уйлар ёки алоҳида хонадонлар бузилиши оқибатида фуқароларни ўз уйларидан кўчиришда давом этди. 14 февраль куни Сурхондарё жанубидаги бир қишлоқ аҳолиси билан ички ишлар ходимлари ўртасида уй бузилиши сабабли жанжал келиб чиқди. Шунингдек, февраль ойида Қаршида бир аёл уйи ноқонуний бузилишига қарши норозилик билдириб, ўзини вилоят прокуратураси олдида ёқиб юборди. 28 август куни Тошкентдаги бир маҳаллада 100 дан ортиқ аҳоли шахсий гаражлари бузилишига қарши норозилик намойишига чиқди. Уларнинг гаражлари ўрнида бир компания кўп қаватли уй қуриши керак экан. Аҳоли бир неча ой давомида режалаштирилган бу қурилишга қарши курашган.
Гарчи конституция ва қонун шахсий ҳаётга, оилага, уйга ёки ёзишмаларга ўзбошимчалик билан ёки ноқонуний аралашишни тақиқласа‑да, расмийлар ушбу тақиқларни ҳурмат қилмаган.
6 август куни номаълум ҳужумчилар бир вақтнинг ўзида бир нечта блогерлар ва журналистларнинг шахсий Telegram аккаунтлари, шу жумладан, https://t.me/nobody_cares_but (10,000 та обуначи) https://t.me-ning Telegram каналлари эгаларининг аккаунтларини бузиб кирди.
Ҳукумат тахминан 12 000 маҳалладан потенциал “экстремистлар” ҳақида маълумот манбаи сифатида фойдаланишда давом этди.
Февраль ойида Президент Мирзиёев Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлигини ташкил этди.
Конституция ва қонунда ифода эркинлиги, шу жумладан, матбуот эркинлиги таъминланган, аммо ҳукумат ушбу ҳуқуқларни ҳам онлайн, ҳам офлайн оммавий ахборот воситалари учун чеклаб қўйган.
Сиёсий ўч олишлар
Қирғизистон расмийлари журналист Бобомурод Абдуллаевни 9 август куни Тошкентга экстрадиция қилди. Хабарларга кўра, Ўзбекистон ҳукумати журналистга ҳукуматга қарши икки жиноий айблов қўйган, бу айбловларга унинг ўзбек ҳукумат расмийларига қарши илгари сурган коррупция даъволари асос бўлгани хабар қилинди. Абдуллаев махфий маълумотларни ошкор қилмаслик тўғрисидаги тилхатни имзолагач, озод қилинди ва айбловлар бекор қилинди.
9 август куни Қирғизистоннинг Бишкек шаҳрида маҳаллий ҳукумат ўзбекистонлик журналист Бобомурод Абдуллаевни Ўзбекистон ҳукуматининг илтимосига биноан ҳибсга олди. Абдуллаевга Ўзбекистон Жиноят кодексининг 158-моддаси (Президентга қарши жиноят) ва 159-моддаси (Конституциявий тузумни ағдаришга уриниш) бўйича айблов эълон қилинди. У Ўзбекистоннинг юқори мартабали амалдорлари коррупцияси ҳақида “Қора Мерган” номи остида ёзаётганликда айбланди, Абдуллаев эса буни рад этган. 22 август куни Қирғизистон расмийлари Абдуллаевни мажбуран Ўзбекистонга қайтарди. У махфий маълумотларни ошкор қилмаслик тўғрисидаги тилхатни имзолагандан сўнг озод қилинди ва бир неча ҳафта ўтгач, расмийлар айбловларни бекор қилди.
Матбуот эркинлиги
Матбуот ва оммавий ахборот воситалари, шу жумладан, онлайн оммавий ахборот воситалари эркинлиги: мустақил оммавий ахборот воситалари эркин ишламади, чунки давлат оммавий ахборот воситаларида ёритишни назорат қилади. Хорижий ва маҳаллий барча оммавий ахборот воситалари субъектлари рўйхатдан ўтиши ва уларнинг муассиси, бош муҳаррири ва ходимлари исмларини кўрсатиши шарт қилиб қўйилган. Босма нашрлар ҳукуматга нашрлари нусхаларини тақдим этишга мажбур. Қонун барча хорижий ва маҳаллий оммавий ахборот воситалари ўзлари бераётган маълумотлари тўғрилиги учун жавобгар бўлишини талаб қилади, чет эл журналистларининг мамлакатда расмий аккредитациясиз ишлашини тақиқлайди ва чет эл оммавий ахборот воситаларини ички оммавий ахборот воситалари тўғрисидаги қонунларга бўйсундиради. Ҳукумат баъзи хорижий журналистлар ва оммавий ахборот воситаларини мамлакатда ишлаш имкониятидан маҳрум қилиш учун аккредитация қоидаларидан фойдаланади. Масалан, ҳукумат Озод Европа / Озодлик радиосининг аккредитация учун сўровини рад этишда давом этди. Бошқалар, масалан BBC, Америка Овози ва Eurasianet аккредитациядан ўтган.
Январь ойида ҳукуматнинг Миллий Масс‑медиани қўллаб-қувватлаш ва ривожлантириш жамоат фонди иш бошлади. Жамоат фондининг асосий мақсади оммавий ахборот воситаларига медиа-бозорда тенг имкониятни таъминлашда ёрдам бериш ва журналистлар ва блоггерлар ҳуқуқларини ҳимоя қилишдир.
Ковид-19 пандемияси пайтида босма газета ва журналлар бир неча ой давомида нашр эта олмасди. Уларнинг ўрнига Kun.uz ва Daryo.uz каби оммавий онлайн ахборот воситаларида, шунингдек, Telegram каналлар орқали репортажлар кўпайтирилди.
20 ноябрь куни Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги (АОКА) етакчи янгиликлар веб-сайтларидан Kun.uz, Gazeta.uz ва Podrobno.uz сайтларини расмий эълон қилинган Ковид-19 статистикасини шубҳа остига олгани учун огоҳлантирди: “Текширилмаган маълумотларга асосланган хабарларнинг нашр этилиши ва бу борада билдирилган муносабат жамоатчилик орасида нотўғри фикрлар шаклланишига олиб келди” деб таъкидланган огоҳлантириш мактубида. АОКА ахборот сайтларини “келажакда бундай текширилмаган маълумотлар нашр этилиши жиддий ҳуқуқий оқибатларга олиб келиши мумкинлиги” ҳақида огоҳлантирди.
Қонунда оммавий эълон қилинган маълумотлар тўғрилиги учун блогер ва журналистларга жавобгарлик белгиланган ва шахснинг “шаъни ва қадр-қимматини” обрўсизлантириш сифатида қабул қилиниши мумкин бўлган хабарларни тақиқланган.
Давлат томонидан назорат қилинадиган газеталардаги мақолалар ҳукумат нуқтаи назарини акс эттирди.
Ковид-19 пандемияси даврида ва ундан аввал ҳам баъзи журналистлар журналист ва блогерларни таъқиб қилиш давом этаётгани, оммавий ахборот воситалари эркинлиги нуқтаи назаридан “салбий тенденция” кузатилаётгани ҳақида гапирар эди. Баъзи журналистлар президентнинг оммавий равишда журналистлар ва блогерлар мамлакатни ислоҳ қилиш жараёнининг муҳим қисмидир, деган гапларига қарамай, хавфсизлик хизматлари пандемия баҳонасида оммавий ахборот воситаларини чеклаётганига ишонади.
Апрель ойида расмийлар Маърифат газетаси мухбири Шарифа Мадраҳимовани Ковид-19 карантини пайтида маҳаллий бозорларда асосий озиқ-овқат маҳсулотлари нархининг кўтарилиши тўғрисида фильм олганидан кейин ҳибсга олган эди.
Май ойида юзлаб қишлоқ аҳолисини босган Сардобадаги тўғон бузилганидан сўнг, “Спорт”каналининг икки журналисти давлат телеканали ушбу воқеани қандай ёритганини танқид қилгани учун ишдан бўшатилди.
26 июль куни Қорақалпоғистон парламенти раиси, сенатор Мусо Эрниязовнинг ўлими тўғрисида тасдиқланмаган хабарларни эълон қилгандан сўнг Қорақалпоғистондаги учта янгиликлар веб-сайти бош муҳаррирлари прокуратурага чақирилди. Бундан ташқари, Ички ишлар вазирлиги худди шу хабарни жойлаштирган қорақалпоғистонлик блогерни ҳам чақириб, огоҳлантирди.
22 август куни ички ишлар ходимлари Фарғонада маҳаллий раҳбариятни ўзгартиришга чақирган машҳур влоггерни ҳибсга олди (у ерда кўпчилик ҳокимни коррупциялашган деб ишонади). Расмийлар Фарғона вилоятининг Сўх туманида яшовчи ва кўп сонли YouTube канали обуначисига эга бўлган 22 ёшли Дадахон Ҳайдаровни 10 кунга қамади. Отасининг айтишича, расмийлар Ҳайдаровни ота-онасининг уйидан олиб кетган ва вертолёт билан Фарғона шаҳрига жўнатган.
Журналист ва давлат оммавий ахборот воситаларидаги таҳририят ходимлари ОАВдаги баъзи расмийларнинг вазифаси цензуралаш эканини айтишади. Аксар ҳолларда ҳукумат кимнидир бош муҳаррир сифатида тайинлайди ва у муайян ОАВда цензурачи вазифасини бажаради..
Ҳукумат умуман интернетга, шу жумладан, янгиликлар ва ижтимоий медиа сайтларига киришга рухсат берди. Ковид-19 пандемиясининг дастлабки ойларида фуқаролар ҳукуматнинг касаллик тарқалишига қарши чорасини
ижтимоий форумларда шикоят қила бошлаганларида, ҳукумат ижтимоий тармоқларга, хусусан, Фейсбукка киришни чеклаб қўйди. Фойдаланувчилар таъкидлашларича, ҳукумат сайтни блокламаган бўлса‑да, саҳифаларни юклаш оғирлашиб қолди. Фойдаланувчилар Фейсбукнинг тезлиги яхшиланганини фақат август ойида, бутун мамлакат бўйлаб карантин бекор қилингандан кейин сездилар. Оммавий ахборот воситалари тўғрисидаги қонунда веб-сайтлар оммавий ахборот воситалари сифатида белгилаб қўйилган бўлиб, улар расмий идораларда рўйхатдан ўтишлари ва ўзларининг муассиси, бош муҳаррири ва ходимларининг исмларини кўрсатишлари шарт. Ҳукумат инсон ҳуқуқлари тўғрисидаги Forum 18 веб-сайтига тўсиқ қўйди.
Март ойида ҳукумат Жиноят кодексига Ковид-19 ҳақида “ёлғон” маълумот тарқатишни тақиқловчи қисмни қўшди. 31 март куни Қорақалпоғистон вилоятидаги Элликқалъа марказий давлат шифохонасининг травматтологи Алимардон Султонов маҳаллий тез тиббий ёрдам хизматига қўнғироқ қилиб, Қорақалпоғистонда коронавирус ҳолатлари мавжудми ёки йўқлигини сўради. Шундан сўнг беш нафар расмий шахс ўз ижтимоий тармоқларидаги саҳифаларида дин ва эътиқод эркинлигини очиқ муҳокама қилгани билан танилган Султоновни сўроқ қилиш учун касалхонага келди. Расмийлар Султоновдан унда бирор диний матн бор-йўқлигини сўради. Унинг айтишича, компьютерида исломий матнлар бўлгани учун расмийлар уни мусодара қилган. Унга қарши Жиноят кодексидаги янги ўзгартишга биноан ёлғон маълумот тарқатгани учун жиноят иши қўзғади. 23 ноябрь куни Қорақалпоғистон Элликқалъа суди уни “диний мазмундаги материалларни ноқонуний тайёрлаш, сақлаш, олиб кириш ёки тарқатиш”, шунингдек, “карантин ва хавфли инфекцияларнинг тарқалиши тўғрисида маълумот тарқатиш”да айблаб, 14 ойга ҳаракатланиш эркинлигини чеклашга ҳукм қилди.
Ҳукумат академик эркинлик ва маданий тадбирларни чеклашни ҳам давом эттирди. Ҳукумат вақти-вақти билан университет маърузалари учун декандан рухсат олишни талаб қилди ва университет профессор-ўқитувчилари одатда ўз-ўзини цензура қилишни давом эттирган.
Бирлашиш ва тинч йиғилишлар эркинлиги
Конституция ва қонун йиғилишлар эркинлигини таъминлайди.
Қонунда бирлашиш эркинлиги таъминланган бўлса‑да, ҳукумат ушбу ҳуқуқни чеклашда давом этди. Ҳокимият нодавлат нотижорат ташкилотлари фаолиятини, халқаро миқёсда молиялаштириладиган нодавлат нотижорат ташкилотларини ва тартибга солинмаган исломий ва озчилик диний гуруҳларни назорат қилишга интилди.
ННТларни рўйхатдан ўтказилишини назорат қилувчи Адлия вазирлиги нодавлат ташкилотлардан чет элликлар билан катта учрашувлар ўтказиш учун; материаллари кенг тарқатилиши керак бўлган ҳар қандай тадбир учун вазирликдан рухсат олишни ва кўриб чиқилаётган воқеалар мазмуни ва кўлами тўғрисида вазирликни ёзма хабардор қилишни талаб қилади.
Конституция ва қонун фуқароларга яширин овоз бериш орқали ва умумий ва тенг сайлов ҳуқуқи асосида ўтказиладиган эркин ва адолатли даврий сайловларда ўз ҳукуматини танлаш имкониятини беради. Ҳукумат эркин ва адолатли сайловлар ўтказмади, сўз эркинлигини чеклади ва сиёсий мухолифатни бостирди.
Қонун мустақил сиёсий партияларга рухсат беради. Адлия вазирлиги партиялар устидан назоратни амалга ошириш бўйича кенг ваколатларга эга ва ҳукумат сиёсатига қарши бўлган деб ҳисобланган шахсларни молиявий ва ҳуқуқий қўллаб-қувватлашдан маҳрум қилиши мумкин. Ҳозирда бешта сиёсий партия рўйхатдан ўтган. Қонун ҳақиқий мустақил сиёсий партияларни ташкил этиш, номзодларни кўрсатиш ва ташвиқот ишларини қийинлаштиради. Қонун Адлия вазирлигига суд қарорисиз партияларнинг фаолиятини олти ойгача тўхтатиб қўйишга ҳуқуқ беради. Шунингдек, ҳукумат ташкил этилган партияларни уларнинг маблағлари ва оммавий ахборот воситаларининг таъсирини назорат қилиш орқали йўналтиради.
Ҳукумат 2005 йилги Андижондаги зўравонликлардан кейин бир нечта сиёсий партияларни тақиқлади ёки рўйхатдан ўтказишни рад этди. Собиқ партия раҳбарлари сургунда қолди ва уларнинг партиялари кучли ички базасиз ўз ўрнини сақлаб қолиш учун курашди.
Қонунда мансабдор шахслар коррупциясига қарши жиноий жазо кўзда тутилган, аммо ҳукумат қонунни самарали татбиқ этмаган ва мансабдор шахслар жазоланмасдан коррупциялашган ишларини давом эттирган.
19 ноябрь куни Коррупцияга қарши кураш бўйича ҳукумат агентлиги 2020 йилда мансабдор шахсларнинг ҳуқуқбузарликлари натижасида етказилган зарар 200 миллиард сўмдан (20 миллион доллар) ошганлиги тўғрисида хабар берди.
Баъзи ҳукумат амалдорлари қонунга биноан қўшимча фаолиятдан оладиган даромадини ошкор қилиши шарт, аммо бундай бўлмаган. Аксар мансабдорлар қўшимча даромад олсалар‑да, бирорта мансабдор шахс бу борадаги қонунга бўйсунмагани учун жавобгарликка тортилгани ҳақида хабарлар чиқмади.
Ҳукумат ЛГБТ мақомини декриминаллаштириш билан боғлиқ тавсияларни рад этди ва ЛГБТ муаммоларини “ўзбек жамияти учун аҳамиятсиз” деб атади.
ЛГБТ фаоллари маълум қилишича, ички ишлар ходимлари таъқиби давом этмоқда, ЛГБТни шахсларини шантаж схемалари орқали тузоққа тушириш учун қўллашади. 24 ноябрь куни ОАВ расмийлар Олий суд раиси ёрдамчисини гомосексуал алоқаларда айблаб ҳибсга олгани ҳақида хабар берди. Маълумотларга кўра, ёрдамчи ўзаро алоқаларни сир тутиш учун ундан 17 минг доллар ундирган шериги билан узоқ муддатли алоқада бўлган. Ёрдамчи тўлашни давом эттиришдан бош тортганида, шериги муносабатларини фош қилувчи видеоларни тарқатди. Бир ахборот воситаси деярли барча вазирликларда, шу жумладан, хавфсизлик хизматларида яширин гей бўлган амалдорлар борлигини таъкидлаб, бу давлат секторидаги гомосексуал муносабатларнинг биринчи мисоли эмаслигини ёзган.
Қонун ишчиларга мустақил касаба уюшмалар тузиш ва уларга қўшилиш ҳамда жамоавий келишувларга рухсат беради. Ўзларининг ҳуқуқий мақомларига қарамай, мамлакатда бирор мустақил касаба уюшмаси фаолият кўрсатмади. Қонунда иш ташлаш ҳуқуқи назарда тутилмаган ва тақиқланмаган, аммо иттифоққа қарши камситишлар тақиқланган.
Хусусий сектор иш берувчилари томонидан энг кўп учрайдиган қоидабузарликлар иш ҳақи, ишдан ташқари иш вақти ва меҳнат муҳофазаси стандартларини бузиш ҳисобланади. Маълумотларга кўра, иш жойидаги хавфсизлик стандартлари белгиланган бўлса‑да, ишчилар баъзи хавфли иш жойларида зарур ҳимоя кийимлари ва ускуналарисиз ишлаган. Меҳнат хавфсизлиги қоидабузарликлари тез-тез учрайдиган тармоқлар ҳақида аниқ маълумот мавжуд эмас. Июль ойида оммавий ахборот воситаларида шифокорлар, ҳамширалар ва карантин марказлари ишчилари, агар улар Ковид-19 билан касалланса, ҳукуматга қарши даъво қилмаслик мажбуриятини олганликлари ҳақида хабар берилган эди.
